رنگ چشم انسان

نور عامل اصلی بینایی چشم انسان است. یعنی بازتاب نور است که باعث دیدن توسط ما میشود. اما آیا این نور برای چشم ضرری ندارد؟ اصلا با بازتاب نور در چشم ما دقیقا چه اتفاقی رخ می دهد؟

بروید جلوی آینه و به چشمان خود دقت کنید (طبیعتا قسمت مرکزی چشم همه رنگی است!) به قسمت رنگی دایره ای در چشم ، عنبیه می گویند. قسمتی که در آنجا رنگ دانه هایی برای محافظت از چشم در برابر آسیب نور وجود دارند. البته قسمت جلوی عنبیه شفاف و بی رنگ است و این رنگ دانه ها بیشتر در قسمت عقب عنبیه قرار دارند.

رنگ چشمی که دیده می شود بازتاب همین رنگ دانه های پشت عنبیه هستند. چرا که امواج نور به هنگام عبور، برخی رنگ ها را به خود جذب می کنند که بازتاب این جذب باعث رنگی بودن عنبیه می شود.

با افزایش رنگ دانه ها در قسمت جلوی عنبیه ، چشم به رنگ قهوه ای در می آید. در غیر اینصورت اگر جلوی عنبیه افزایش نیابند، چشم ممکن است تا آخر عمر آبی باشد!

دانستنی هایی درباره رنگ چشم

رنگ چشم انسان مربوط به کدام بخش است

رنگ چشم انسان به میزان رنگدانه های موجود در عنبیه بستگی دارد که خود این موضوع نیز وابسته به وراثت و ژنتیک است که فرد از هر یک از والدین خود به ارث می برد. اما چگونه؟ طبق قوانین مندل، ژن رنگ تیره به رنگ روشن همیشه غالب است. یعنی اگر یکی از والدین چشم قهوه ای رنگ و دیگری آبی رنگ باشد، فرزند به احتمال بسیار زیاد چشم قهوه ای رنگ خواهد داشت. از اینرو مثلا اگر هر دو والد چشمان آبی رنگ داشته باشند فرزندشان نیز چشمان آبی رنگ خواهد داشت.!

اما این همه ماجرا نیست. مطالعات جدید نشان می دهد به غیر از وراثت و ژنتیک ممکن است عوامل دیگری نیز دخیل باشند بطوریکه حتی چشم فرزند افرادی که هر دو والد چشم مشکی دارند می تواند آبی شود.

رنگ چشم از کجا می آید؟

عامل اصلی رنگی بودن عنبیه چشم ، ذرات کوچک ملانین است. اما درجه روشنی و تیرگی چشم به ژنتیک و همچنین نوع و مقدار دانه های رنگی موجود در عنبیه بستگی دارد.

به نوعی میزان ملانین موجود در بافت پوششی، استروما و میزان پراکندگی سلولی در استرومای عنبیه در روشن یا تیره شدن چشم موثرند. در تمامی چشمهای رنگی،بافت پوششی عنبیه رنگدانه مشکی به نام ملانین دارد. در صورتی که پراکندگی این رنگدانه ها در استروما زیاد باشد چشم فرد تیره و در صورتی که کم باشد، روشن می شود.

ملانین چشم

طبق این نظریه چند ژن مسئول تعیین رنگ چشمهای یک فرد است. در این میان برخی ژنها تاثیر بیشتری می گذارند. اصلی ترین ژن که تا ۷۴ درصد در شکل گرفتن رنگ چشم دخیل است ژن OCAZ است.

این ژن پروتئینی با عنوان P را رمزگذاری می کند که در تولید ملانین نقش دارد و شکل دهنده رنگ قهوه ای، آبی و سبز است. ژنهای دیگری با اسامی Eycl2 ،Eycl1 و Eycl3 نیز ژنهایی هستند که نقش فرعی در این میان بازی می کنند وسبب بروز رنگهای مخلوطی مثل سبز مایل به آبی، طوسی مایل به آبی، قهوه ای، بلوطی و… می شوند.

تحقیقات اخیر دانشمندان روی گروهی از افراد چشم آبی نشان داده است جهشی کوچک در OCAZ می تواند سبب محدود شدن تولید ملانین عنبیه و آبی شدن چشم شود. جالب است که بدانید اگر فعالیت این ژن به طور کامل محدود شود فرد دچار ناراحتی خاصی به نام آلبینیسم یا زالی می شود که در اثر آن موهای فرد سفید و چشمانش قرمز خواهد بود.

دو چشم با دو رنگ متفاوت

تفاوت رنگ یک چشم با چشم دیگر در حیوانات بسیار دیده می شود اما در انسانها اتفاقی نادر و کمیاب است.این تفاوت رنگی به دلیل متفاوت بودن میزان ملانین موجود در هر عنبیه است.

از علت های متفاوت بودن رنگ چشمهای یک نفر میتوان به عامل موروثی اشاره کرد. البته برخی داروهای خاص نیز می توانند باعث افزایش یا کاهش رنگ دانه در هر یک از چشم ها شوند.

افراد مختلف در مواجهه با این اتفاق ، واکنش های متفاوتی دارند. بعضی ممکن است از لنز رنگی استفاده کنند، حال آنکه برخی نیز این اتفاق را یک مزیت تلقی کرده و با آن به طور طبیعی کنار بیایند.

• به کسانی که چشمان دورنگ دارند، هتروکروماتیک گفته می‌شود.

رنگ چشم تغییر می کند؟

طبق بررسی های بسیاری که در مورد زمان ثابت شدن رنگ چشم صورت گرفته است، مشخص شده که رنگ چشم نوزادان از تولد تا شش سالگی به دلیل افزایش یا کاهش ملانین در حال تغییر است.

این در حالیست که منطقه جغرافیایی که در آن زندگی میکنیم نیز ممکن است در رنگ چشم فرد تازه متولد شده تاثیر بگذارد. مثلا رنگ بلوطی یا خرمایی در کشورهای اروپایی بیشتر دیده می شود در حالی که رنگ غالب چشم در سراسر جهان ، قهوه ای مایل به مشکی است.
رنگهای چشم روشن مانند سبز، آبی و طوسی نیز بیشتر در کشورهای آمریکایی و برخی کشورهای آسیایی نظیر هند و ترکیه دیده می شود.